Het komt gelukkig zelden voor, maar áls het gebeurt, is snel en adequaat handelen van levensbelang. In deze blog lees je wat je moet doen wanneer een kind getroffen wordt door een hartstilstand. Wat zijn de verschillen met een hartstilstand bij volwassenen? Mag je bij een kinderreanimatie een AED inzetten? En hoe zit dat eigenlijk bij een zwangere vrouw? We leggen het je stap voor stap uit.
Hoe vaak komt een hartstilstand bij kinderen voor?
Hartstilstanden bij kinderen komen gelukkig weinig voor. De Amerikaanse Hartstichting meldt bijvoorbeeld dat jaarlijks 350.000 Amerikanen een hartstilstand buiten het ziekenhuis krijgen. Bij ongeveer 7.000 (of 2%) van deze gevallen gaat het om kinderen. Kortom, hoewel hartstilstanden bij kinderen dus voorkomen, gebeurt dit veel minder vaak dan bij volwassenen.
Wat veroorzaakt een hartstilstand bij kinderen?
Volgens de Amerikaanse Hartstichting wordt hartfalen bij kinderen meestal veroorzaakt door aangeboren hartafwijkingen. Ook kunnen sommige andere medische aandoeningen bij kinderen hartafwijkingen of schade aan het hart veroorzaken. Het educatieve platform ACLS-Algorithms.com benadrukt bovendien dat hartstilstanden bij kinderen meestal komen door ademhalingsproblemen en shock, waarna uiteindelijk een hartstilstand optreedt. Een plotselinge hartstilstand bij kinderen die opeens, zonder waarschuwing vooraf, optreedt, komt volgens het platform voornamelijk door onderliggende hartziekten. Volgens de Europese Reanimatie Raad zijn 40- tot 50% van de hartstilstanden bij kinderen buiten het ziekenhuis ademhalingsgerelateerd.
Hoe verschilt kinderreanimatie van reanimatie bij een volwassene?
Bij reanimatie van kinderen gelden andere richtlijnen dan bij volwassenen. Zo begin je bij een kind altijd met vijf beademingen, terwijl je bij een volwassene direct start met borstcompressies. Deze richtlijn bestaat omdat een hartstilstand bij een kind vaak het gevolg is van een ademhalingsprobleem, terwijl het bij volwassenen meestal gaat om een onderliggend hartprobleem. Na de vijf beademingen geef je bij een kind 15 borstcompressies, gevolgd door twee beademingen. Dit ritme van 15:2 herhaal je vervolgens. Bij volwassenen is die verhouding 30:2. Ook dat verschil is bedoeld om kinderen extra zuurstof te geven. Deze richtlijnen voor kinderreanimatie zijn afkomstig van de Europese Reanimatie Raad.
De richtlijnen gelden voor kinderen vanaf één jaar. Bij baby’s volg je deze richtlijnen ook, maar voer je de borstcompressies uit met twee vingers.
Als je niet getraind bent in kinderreanimatie, is het bij kinderen ook mogelijk om de richtlijnen voor volwassenen te volgen, waarbij je lichtere compressies en kleinere beademingen geeft.
Vanaf het moment dat iemand er uitziet als een volwassene, gebruik je altijd de richtlijnen voor volwassenen.
Mag je een AED inzetten bij een kind?
Ja. Zowel bij volwassenen als bij kinderen is het belangrijk om een AED in te zetten bij een hartstilstand als die beschikbaar is. De Amerikaanse Hartstichting benadrukte in een artikel uit 2018 bijvoorbeeld dat een nieuw onderzoek heeft laten zien dat kinderen vaker een hartstilstand overleven wanneer er wel een AED wordt ingezet dan wanneer dat niet het geval is. Het artikel benoemt bovendien dat mensen bij jonge kinderen mogelijk vaker bang zijn om een kind verder schade toe te brengen door een AED in te zetten. ‘Mensen willen niet iets fout doen. Maar alles wat je doet helpt’, aldus hoofdonderzoeker dr. Rossano in het artikel.
Als er geen AED direct beschikbaar is, is het vooral bij kinderen belangrijk om meteen te beginnen met reanimeren en de reanimatie zo kort mogelijk te onderbreken.
De Europese Reanimatie Raad zegt hierover in haar richtlijnen uit 2021: ‘Hoewel we het belang van beademingen en borstcompressies van hoge kwaliteit blijven benadrukken, adviseren we het inzetten van AED’s bij alle kinderen, mits haalbaar (bijvoorbeeld als er meer dan één hulpverlener is of als een AED gemakkelijk toegankelijk is). Een individuele hulpverlener mag de kinderreanimatie niet onderbreken om een AED te halen, tenzij de kans groot is op een schokbaar hartritme (zoals bij plotseling in elkaar zakken) én de AED direct beschikbaar is.’
De Europese Reanimatie Raad raadt in haar richtlijnen uit 2021 ook aan om bij kinderen jonger dan acht jaar bij voorkeur een AED met functies voor kinderen in te zetten. De schok voor volwassenen is voor kinderen onder de acht jaar namelijk sterker dan voor deze leeftijdsgroep wordt aangeraden. Wel beveelt de Europese Reanimatie Raad aan om, als er geen AED met functies voor kinderen in de buurt is, een AED voor volwassenen in te zetten. Het is immers altijd beter om iets te doen, dan niets.
Wanneer je een AED voor volwassenen inzet, kan het bij een kleine borstkas nodig zijn om één elektrode midden op de borstkas te plakken en de andere elektrode op de rug tussen de schouderbladen van het kind, zo meldt de Europese Reanimatie Raad bovendien.
Als een kind ouder is dan acht jaar, wordt aanbevolen om altijd de AED voor volwassenen in te zetten.
Wanneer is een AED geschikt voor jonge kinderen?
Er zijn AED’s met elektroden voor kinderen. Wanneer deze elektroden zijn aangesloten, is de AED geschikt voor kinderen en wordt er een lichtere schok gegeven. Een nadeel is dat je de elektroden moet verwisselen als je de AED wilt inzetten bij een jong kind.
Er zijn ook AED’s met een speciale kindmodus of een kindersleutel waarmee je de AED instelt op inzet bij jonge kinderen zonder dat je de elektroden hoeft te verwisselen. Onder andere de Philips FRx heeft zo’n kindersleutel. De AED past dan het energieniveau aan. Sommige AED’s passen ook de instructies voor reanimatie aan wanneer ze in de kindermodus staan.
Mag je een AED inzetten wanneer een vrouw zwanger is?
Ja. Het is heel belangrijk voor zowel moeder als kind om snel een AED in te zetten wanneer nodig. De Europese Reanimatie Raad beveelt aan om te reanimeren zoals voor volwassenen gebruikelijk is en een standaard AED voor volwassenen in te zetten. De schok is veilig voor de baby. Het is wel nodig om bij een zwangerschap vanaf 20 weken de buik iets naar links te kantelen om de bloedtoevoer naar het hart te verbeteren.
Het is altijd beter om iets te doen dan niets.
Kortom, een hartstilstand bij een kind komt weinig voor. Toch kunnen ook kinderen een hartstilstand krijgen, bijvoorbeeld als gevolg van onderliggende hartziekten. Daarnaast speelt ademhaling bij kinderen vaker een rol. Effectieve reanimatie en beademing zijn daarom bij kinderen van extra groot belang. En ook een AED kan een waardevolle aanvulling zijn wanneer hij direct beschikbaar is. En het belangrijkste? Bel altijd de hulpdiensten en laat je vooral niet tegenhouden door twijfel en angst. Het is altijd beter om iets te doen dan niets.
