Is een AED verplicht? Nee, een AED is in Nederland wettelijk niet verplicht, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een rookmelder. Wel wordt het door verschillende organisaties sterk aanbevolen.

In dit artikel duiken we dieper in de vraag of en waar een AED nu echt onmisbaar is.

Is een AED aan te raden op de werkvloer?

Hoewel een AED in Nederland niet wettelijk verplicht is, moeten werkgevers volgens de Arbowet wel zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving.

Werkgevers moeten daarom: 

• Een risico-Inventarisatie en -Evaluatie maken om vast te leggen welke risico’s er zijn en welke maatregelen nodig zijn om de veiligheid te waarborgen en gezondheidsrisico’s te voorkomen. 
• Voldoende bedrijfshulpverleners (bhv’ers) hebben. Bhv’ers moeten goed worden opgeleid om adequaat te handelen in noodsituaties, waaronder een hartstilstand.
  • Hoewel er geen vaste regels zijn over de inhoud van de bhv-opleiding, is het bedienen van een AED meestal een vast onderdeel van de lesstof.

Het NIBHV (Nationaal Instituut Bedrijfshulpverlening) wijst er bovendien op dat er ook risico’s zijn die niet volledig te voorkomen zijn, waaronder de kans dat iemand een hartstilstand krijgt. Als bedrijf moet je ook hierop voorbereid zijn.

Als een bedrijf de risico’s niet goed inschat of onvoldoende maatregelen neemt, kan het aansprakelijk worden gesteld bij een incident.

Een AED is daarbij geen verplichting, maar kan op de werkvloer wel sterk aangeraden worden, zeker wanneer:

• Er veel oudere mensen werken.
• Het werk fysiek of psychisch zwaar is.
• Er om andere redenen een hoger risico is, bijvoorbeeld omdat er gewerkt wordt met elektriciteit. 

Als er bij een hartstilstand binnen zes minuten gereanimeerd wordt en er een AED wordt ingezet, heb je een overlevingskans van 50- tot 70%. Daarna nemen je kansen per minuut met 10% af. Wil je meer weten over de noodzaak van AED’s? Lees dan dit artikel. 

Is een AED aan te raden op (sport)verenigingen? 

Niet alle verenigingen hebben een AED. Zo blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut uit 2022 dat:

• Slechts op twee derde van de sportverenigingen in Nederland een AED beschikbaar is.
• Slechts 18% van deze AED’s altijd beschikbaar zijn.

Hoewel er voor verenigingen dus geen verplichting bestaat om een AED te hebben, geldt er ook daar wel een zorgplicht. Dat houdt in dat de veiligheid, gezondheid en het welzijn van de leden, vrijwilligers en eventuele werknemers gewaarborgd moet zijn, zo meldt NOC*NSF, de koepelorganisatie van de georganiseerde sport in Nederland. 

Verplichtingen voor verenigingen: 

• Zijn er werknemers in dienst? Dan moet je verplicht voor bhv’ers en een risico-Inventarisatie en -Evaluatie zorgen. 
• Wanneer het een organisatie is met alleen vrijwilligers, heb je die verplichting meestal niet, tenzij je dat alsnog afspreekt, bijvoorbeeld in een overeenkomst met een verhuurder van een ruimte. 

Adviezen en richtlijnen:

• Vanuit de zorgplicht is het aan te raden om te beschikken over voldoende beschermingsmiddelen en veiligheidsvoorzieningen.
  • De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) verplicht aangesloten verenigingen bijvoorbeeld om over voldoende gebruiksklare EHBO-voorzieningen, zoals een brancard, te beschikken.
  • NOC*NSF raadt sportclubs bovendien aan om enkele vrijwilligers tot bhv’ers op te leiden. 

Een goed werkende AED is ook aan te raden, zeker bij risicofactoren zoals veel oudere leden of vrijwilligers.

De KNVB adviseert daarom bijvoorbeeld samen met de Hartstichting en de Nederlandse Reanimatie Raad alle voetbalverenigingen om een reanimatiecursus te organiseren en te zorgen voor een werkende, goed toegankelijke AED. Ze benadrukken bovendien dat een AED bij 1 op de 10 sportverenigingen weleens is ingezet. Wil je meer weten over de eigenschappen van een goede AED? Lees hier wat er écht niet mag ontbreken. 

Is een AED aan te raden op een sportschool?

Voor sportscholen geldt het volgende:

• Waar verenigingen vaak met vrijwilligers werken, hebben sportscholen meestal personeel in dienst. Wanneer dat het geval is, moeten ze  een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie maken en zijn bhv’ers verplicht. 
• Ze moeten zowel voor hun werknemers als voor hun klanten voor een veilige omgeving zorgen, bijvoorbeeld door te waarschuwen voor risico’s en door ervoor te zorgen dat sporttoestellen veilig te gebruiken zijn. 

Je hoeft als sportschool niet verplicht een AED te hebben, maar het is wel sterk aan te raden. Hoewel sporten over het algemeen gezond is, kan het ook voor meer risico zorgen, bijvoorbeeld bij mensen met bestaande hartproblemen. 

Dit risico kan toenemen bij extreme weersomstandigheden, bijvoorbeeld tijdens een warme zomer, wanneer je hart harder moet werken. Wil je meer weten over de risico’s van hitte voor je hart? Lees dan dit artikel. 

Ook de branchevereniging voor sport- en beweegbedrijven, NL Actief, benadrukt het belang van AED’s en raadt sportclubs aan om goed te controleren of hun AED nog werkt. 

Is een AED aan te raden in een winkel, restaurant of kroeg?

Ook op deze locaties geldt:

• Heb je personeel in dienst? Dan moet je een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie maken en zorgen voor bhv’ers. 
• Je moet zorgen voor een veilige omgeving voor zowel je personeel als je klanten. 

Ondanks dat een AED niet verplicht is, kan de aanwezigheid ervan wel voor extra veiligheid zorgen, zeker wanneer het om een grotere gelegenheid gaat waar veel mensen komen. 

Is een AED aan te raden bij evenementen? 

Bij evenementen geldt: het is niet altijd verplicht, maar wel heel sterk aan te raden. 

Er komen immers grote groepen mensen samen, waardoor het risico dat er iets gebeurt groter is. De organisator is bovendien verantwoordelijk voor een veilig verloop van het evenement in kwestie. 

Wanneer je een evenement organiseert, ga je als volgt te werk:

• Een klein evenement moet je melden bij de gemeente. 
• Voor een groter evenement moet je een vergunning aanvragen.
• De gemeente beoordeelt de aanvraag en legt in de vergunning vast aan welke veiligheidsvoorwaarden je moet voldoen. 
•  Bij de beoordeling kan de gemeente gebruik maken van landelijke richtlijnen en advies inwinnen wanneer nodig. 

De landelijke richtlijnen adviseren onder andere:

• Minimaal één opgeleide hulpverlener per duizend bezoekers op een evenement, met een minimum van twee hulpverleners.
• Dat de hulpverleners onder andere opgeleid moeten zijn om een AED te kunnen bedienen. 
• Dat, wanneer er op een evenement meer dan vier zorgverleners moeten worden ingezet, er daarnaast ook een functionerende AED binnen vijf minuten aanwezig moet kunnen zijn. 

Dit zijn adviezen. De gemeente kan strengere of juist minder strenge maatregelen opleggen, afhankelijk van het soort evenement. 

Is het aan te raden om als buurt een AED te regelen? 

Ook in woonwijken is een AED niet verplicht. Toch raden instanties zoals de Hartstichting het sterk aan om AED’s in woonwijken te plaatsen. 

Dat doen ze om:

• Ervoor te zorgen dat meer mensen een hartstilstand overleven. De overlevingskans bij een hartstilstand is het grootst wanneer je binnen zes minuten de juiste hulp krijgt. 
• Ervoor te zorgen dat je in elke buurt snel bij een AED kan zijn. Daarvoor wil je over een landelijk dekkend netwerk van altijd beschikbare, werkende AED’s beschikken. 

De Hartstichting raadt ook aan om je AED te registreren bij HartslagNu, zodat burgerhulpverleners snel de dichtstbijzijnde AED kunnen vinden. 

Is een AED thuis aan te raden? 

Niemand kan je verplichten om een AED in huis te hebben. 

Toch kan het in sommige situaties een goed idee zijn om er één te overwegen, bijvoorbeeld wanneer:

• Jij of iemand in je huishouden een verhoogd risico loopt op hartproblemen.
• Je in een seniorenwoning of een complex met veel oudere bewoners woont. 
• Je behoefte hebt aan extra gemoedsrust.  

Wist je dat ongeveer 70% van alle hartstilstanden buiten het ziekenhuis in en rond het huis plaatsvinden? Juist daarom kan het waardevol zijn om in de directe woonomgeving een AED te hebben. 

Alle situaties op een rij

Waar?	AED verplicht?	Aan te raden?
Op het werk	Nee	Ja, een AED is sterk aan te raden. Zeker bij verhoogd risico (veel (oudere) werknemers, fysiek of psychisch zware arbeid).
Op een vereniging	Nee	Ja, zeker bij verenigingen waar er meer risico is. 1 op de 10 sportverenigingen heeft weleens een AED moeten inzetten.
Op een sportschool	Nee	Ja, hoewel het gezond is, kan sporten voor risico zorgen, bijvoorbeeld bij mensen met bestaande hartproblemen.
Winkels en horeca	Nee	Ja, zeker op grote en drukke locaties.
Evenementen	Soms, door de gemeente opgelegd, afhankelijk van de grootte en het risico van het evenement	Ja, de organisator moet zorgen voor een veilig evenement. Er zijn richtlijnen om de veiligheid te waarborgen. De gemeente kan een AED op 5 minuten afstand verplichten bij grote en/of risicovolle evenementen.
In de buurt	Nee	Ja, het is belangrijk dat er een landelijk dekkend AED-netwerk is.
Thuis	Nee	Vooral bij een verhoogd risico (bestaande hartproblemen, oudere bewoners) of voor gemoedsrust. 70% van de hartstilstanden gebeurt thuis.

Wat verwachten we in de toekomst? 

Op dit moment zijn er geen concrete plannen vanuit de Nederlandse regering om de wetgeving te veranderen. Desondanks leeft wel de wens om AED’s in sommige situaties verplicht te maken. Zo pleitte vakbond FNV er al in 2021 voor om AED’s te verplichten voor bedrijven met 50 werknemers en meer. 

Daarnaast staat het uitbreiden van het AED-netwerk hoog op de agenda van organisaties als de Hartstichting. Zij benadrukken bijvoorbeeld het belang van AED’s in woonwijken en roepen mensen op om samen met hun buren een AED aan te schaffen. Ook zijn er in 2023 Kamervragen gesteld waarin onder andere gesproken werd over het aantal AED’s in Nederland. 

De afgelopen dertig jaar zijn er al veel ontwikkelingen geweest op het gebied van AED’s. Wil je niet alleen meer weten over de toekomst, maar ook over de turbulente geschiedenis achter de moderne AED? Lees dan dit artikel. 

Het valt in ieder geval te verwachten dat mensen zich in de toekomst nóg bewuster gaan worden van het belang van AED’s. En hoewel er nu geen wetgeving in de maak is, is het niet onmogelijk dat AED’s in de toekomst in sommige situaties verplicht gaan worden, bijvoorbeeld bij grotere bedrijven. 

Duidelijk is dat, hoewel niet verplicht, een AED in geval van nood echt het verschil kan maken. Heb jij nog geen AED, maar denk je daar wel over na? Verdiep je dan vooral eens in ons abonnementsmodel.