‘Hartstilstand’. Het is een woord dat je vaak hoort, bijvoorbeeld in het nieuws of wanneer je iets leest over AED’s. Toch is het niet altijd duidelijk wat er precies mee wordt bedoeld. En dat is logisch, want er zijn verschillende vormen van hartstilstand, met elk hun eigen oorzaken en gevolgen. In deze blogpost leggen we helder uit wat de belangrijkste vormen van hartstilstand zijn en hoe jij iemand in zo’n situatie het beste kunt helpen.
Wat is een hartstilstand?
De term ‘hartstilstand’ betekent dat het hart stopt met het effectief rondpompen van bloed. Hierdoor krijgen de hersenen en andere belangrijke organen geen zuurstof meer. Vooral het zuurstoftekort in de hersenen zorgt snel voor ernstige problemen. Het is daarom heel belangrijk om snel in actie te komen.
Wat is het verschil tussen een hartstilstand en een hartinfarct?
Bij een hartinfarct, ook wel hartaanval genoemd, raakt een bloedvat van het hart plotseling geheel of gedeeltelijk verstopt. Dit bloedvat, een kransslagader, zorgt normaal gesproken voor zuurstof naar het hart. Door de verstopping krijgt een deel van de hartspier te weinig zuurstof. In tegenstelling tot bij een hartstilstand, stopt het effectief rondpompen van bloed niet volledig en is de patiënt nog bij bewustzijn. Als het zuurstoftekort echter te lang duurt, kan er schade ontstaan aan het hart. Omdat de elektrische activiteit in het hart door het infarct verstoord kan raken, kan een hartinfarct ook leiden tot een hartstilstand.
Kan een AED helpen bij een hartinfarct?
Nee. Een AED helpt niet bij het infarct zelf, omdat het de verstopping niet wegneemt. Als het infarct echter overgaat in een hartstilstand en iemand buiten bewustzijn raakt, kan een AED wel helpen.
Welke vormen van hartstilstand zijn er?
Hartstilstand is een algemene term, maar er zijn verschillende vormen van hartstilstand met elk hun eigen oorzaak. Bij sommige vormen is het nodig om zo snel mogelijk een AED te gebruiken. In andere gevallen heeft een schok juist helemaal geen zin. Toch is het altijd belangrijk om een AED te zoeken en te gebruiken, omdat je in een noodsituatie vaak niet weet met welke vorm je te maken hebt. Wanneer het een vorm is waarbij een schok niet helpt, zal de AED geen schok adviseren en kan deze helpen bij de reanimatie. Hieronder leggen we de belangrijkste vormen van hartstilstand kort uit:
1. Ventrikelfibrillatie (VF)
Ventrikelfibrillatie komt vaak voor. De hartkamers, die normaal het bloed uit het hart naar het lichaam pompen, trekken in dit geval niet meer goed samen. Dat komt doordat de elektrische signalen in het hart volledig chaotisch zijn. Het gevolg is dat het hart niet meer in staat is om effectief bloed rond te pompen.
Kan een AED in dit geval helpen?
Ja. Bij deze vorm van hartstilstand is een schok van een AED nodig om het hartritme te herstellen. Het is belangrijk om meteen met reanimatie te beginnen en daarna zo snel mogelijk een AED te gebruiken.
2. Ventrikeltachycardie (VT)
Bij ventrikeltachycardie klopt het hart veel te snel. Ook dit komt door een probleem met de elektrische signalen. In tegenstelling tot bij ventrikelfibrillatie, is het hartritme meestal nog wel regelmatig, maar de hartkamers hebben te weinig tijd om zich met bloed te vullen. Soms is dit nog niet gevaarlijk, maar het kan ook ernstig worden. Dan stroomt er te weinig bloed door het lichaam. Iemand kan bewusteloos raken en in een hartstilstand belanden. In die ernstige gevallen is er geen voelbare pols meer.
Kan een AED in dit geval helpen?
Soms. Als er geen pols is, zal de AED meestal een schok adviseren. Dan moet je zo snel mogelijk met reanimatie beginnen en de AED gebruiken. Als er nog wel een pols is, zal de AED geen schok geven. Blijf dan goed opletten of de situatie verandert en houd de AED bij de hand voor het geval dat.
3. Asystolie
In tegenstelling tot bij ventrikelfibrillatie en ventrikeltachycardie, is er bij asystolie helemaal geen elektrische activiteit meer in het hart. Het hart is helemaal gestopt.
Kan een AED in dit geval helpen?
Nee. De AED zal aangeven dat er een ‘niet-schokbaar ritme’ is. Omdat er helemaal geen elektrische activiteit is, heeft een schok geen nut. Wat je wel moet doen is direct starten met reanimatie. De AED kan je daarbij helpen met instructies, ook al geeft hij geen schok.
4. Polsloze Elektrische Activiteit (PEA)
Bij PEA zijn er, in tegenstelling tot bij ventrikelfibrillatie, wel normale of bijna normale elektrische signalen in het hart. Maar het hart trekt niet goed samen en kan daardoor niet effectief bloed door het lichaam pompen. Er lijkt dus iets te gebeuren in het hart, maar er is geen pols.
Kan een AED in dit geval helpen?
Nee. De elektrische signalen zijn niet het probleem, dus een schok heeft geen effect. De schok kan er niet voor zorgen dat de hartspier normaal gaat samentrekken. Het beste wat je kunt doen is meteen beginnen met reanimatie. De AED helpt je daar stap voor stap bij.
Conclusie
Zoals we aan het begin van deze blogpost al zeiden, je hoort vaak het woord hartstilstand, maar wat dat inhoudt is niet voor iedereen even duidelijk. Na het lezen van deze blogpost is het hopelijk voor jou een stuk duidelijker geworden. Je weet nu dat er verschillende vormen van hartstilstand zijn, met elk zijn eigen oorzaak en aanpak. Soms moet er een schok worden gegeven, soms alleen gereanimeerd. Wat altijd geldt: Handel snel. Bel direct 112, start met reanimatie en gebruik een AED zodra dat kan. Ook als je niet weet wat er aan de hand is. De AED vertelt je wat je moet doen.
Aanvullende bron: Richtlijn van de Nederlandse Reanimatie Raad
