Automatische externe defibrillatoren (AED’s) zijn draagbare medische apparaten die een levensreddende rol spelen bij het verlenen van eerste hulp aan mensen die een hartstilstand krijgen. In Nederland, evenals wereldwijd, worden AED’s steeds vaker ingezet in openbare ruimtes, bedrijven, scholen, sportverenigingen, horecagelegenheden, in appartementsgebouwen en in huis. Deze ontwikkeling is een reflectie van hun bewezen nut en noodzaak. Het begrijpen van de werking, het belang en de functionaliteit van AED’s kan het verschil betekenen tussen leven en dood voor iemand die plotseling een hartstilstand krijgt.
Nut van AED’s
Hartstilstand is een van de grootste doodsoorzaken wereldwijd. In Nederland alleen al krijgen jaarlijks ongeveer 17.000 mensen buiten het ziekenhuis een hartstilstand. Bij een hartstilstand stopt het hart plotseling met pompen, wat betekent dat de bloedtoevoer naar vitale organen zoals de hersenen wordt onderbroken. Het gebrek aan zuurstofrijk bloed veroorzaakt al na 6 minuten onomkeerbare hersenschade en leidt binnen 10 minuten tot de dood indien geen actie wordt ondernomen.
Het direct starten van hartmassage en een zo snel mogelijke inzet van een AED kan in dergelijke gevallen van levensbelang zijn. Het apparaat analyseert het hartritme van het slachtoffer en kan indien nodig een elektrische schok toedienen om het hart weer op gang te brengen. Dit proces, bekend als defibrillatie, is de enige manier om een normaal hartritme te herstellen en de bloedcirculatie te hervatten, waardoor de overlevingskansen van het slachtoffer drastisch toenemen.
Noodzaak van AED’s
De noodzaak van AED’s wordt duidelijk wanneer we de tijdsfactor in overweging nemen. Voor elke minuut die voorbijgaat na een hartstilstand zonder behandeling, dalen de overlevingskansen van het slachtoffer met 7% tot 10%. Indien geen actie wordt ondernomen, overlijdt het slachtoffer na 10 minuten. Indien de circulatiestilstand meer dan 6 minuten duurt, neemt de kans op blijvende (hersen)schade drastisch toe. Daarom is snelle interventie cruciaal.
Onderzoek toont aan dat het gebruik van een AED binnen de eerste 3 tot 5 minuten na een hartstilstand de overlevingskans tot wel 70% kan verhogen. In Nederland is er een groeiend netwerk van AED’s, mede dankzij initiatieven zoals HartslagNu, een landelijk reanimatie oproepsysteem dat burgers oproept om hulp te bieden in noodsituaties.
Wat te doen als je getuige bent van een hartstilstand?
“Allereerst moet het noodnummer (112 in Nederland) worden gebeld. Vervolgens moet onmiddellijk gestart worden met hartmassage. Omstanders kunnen ondertussen de dichtstbijzijnde AED halen, en anders dient te worden gewacht op de BHV’ers die via het 112- en HartslagNu-systeem automatisch zijn opgeroepen en onderweg de dichtstbijzijnde AED meenemen. De hartmassage moet te allen tijde worden voortgezet totdat professionele hulp ter plaatse is.
6- en 3-minuut zones
In Nederland duurt de aankomst van een BHV-er nooit langer dan 6 minuten – vandaar de term 6-minuut zones. Dat is in de meeste gevallen (veel) sneller dan de aanrijtijd van een ambulance. Nederland heeft als eerste land landelijk dekkende 6-minuut zones, hetgeen heeft geleid tot het hoogste overlevingspercentage van Europa: in Nederland overleeft bijna 30% van de mensen een hartstilstand. Veel hoger dan het Europese gemiddelde van 10%.
Door een verdere vergroting van de AED dichtheid kunnen de 6-minuut zones verder verkleind worden. Het optimum wordt bereikt met 3-minuut zones, in welk geval 70% tot 75% van alle slachtoffers een hartstilstand overleeft.
Gebruiksgemak
Als er een AED in de directe omgeving van het slachtoffer is, kan deze direct worden ingezet, nog voordat de eerste BHV’er of ambulance arriveert. Het gebruiksgemak van de AED is cruciaal in alle situaties, maar vooral wanneer geen van de omstanders getraind is. Het officiële advies is altijd om direct met reanimatie te beginnen en de AED zo snel mogelijk te gebruiken, zelfs als professionele hulp nog niet ter plaatse is. Elke seconde telt, wat van essentieel belang is om de overlevingskansen te vergroten.
Betrouwbaarheid
Zelftests van AED’s zijn essentieel voor de betrouwbaarheid van deze levensreddende apparaten. Moderne AED’s zijn uitgerust met automatische zelftesten die regelmatig de status van de batterij, elektroden en interne componenten controleren. Dit garandeert dat de AED operationeel is wanneer het nodig is, zonder handmatige tussenkomst. Zelftests sluiten het risico op storingen op kritieke momenten uit en zorgen ervoor dat het apparaat altijd gebruiksklaar is.
Belangrijk hierbij is dat er grote verschillen zijn tussen de zelftest-routines van AED’s. Zo is het van groot belang dat een AED elke dag test of de elektrodenpads daadwerkelijk nog functioneel zijn. Om altijd op een goede en foutloze werking van de AED te kunnen vertrouwen, is het essentieel een AED te kiezen met de beste zelftest routines in de markt.
Aanschaf, operational lease, huur of een abonnement?
Bij het beschikbaar willen maken van een AED zijn er verschillende financiële opties beschikbaar, zoals het kopen van een AED, het gebruikmaken van een operational lease, het huren van een AED of het afsluiten van een AED-abonnement. Elke optie heeft zijn eigen voordelen en nadelen.
Hieronder bespreken we de verschillen tussen deze vier mogelijkheden.
1. AED Aanschaf
Bij de aanschaf van een AED wordt het apparaat in één keer volledig betaald, waarna het eigendom direct overgaat naar de koper. Dit is de meest traditionele manier om een AED aan te schaffen. De voordelen van deze methode zijn duidelijk: de koper is direct eigenaar van het apparaat en hoeft zich geen zorgen te maken over maandelijkse kosten of contracten. Het apparaat kan worden gebruikt zolang het functioneel is, en er zijn geen extra kosten behalve voor onderhoud, vervanging van batterijen en elektroden.
Echter, het nadeel van een AED aanschaf is dat de initiële kosten vrij hoog kunnen zijn. Een AED kan enkele duizenden euro’s kosten, wat voor particulieren en sommige kleinere bedrijven of organisaties een flinke investering kan zijn. Bovendien is de koper verantwoordelijk voor het onderhoud en het regelmatig vervangen van onderdelen, wat extra kosten, organisatorische lasten en risico’s met zich meebrengt.
2. AED Operational Lease
Bij een AED operational lease wordt de AED geleased voor een langere termijn, vaak tussen de 5 en 8 jaar. Gedurende deze periode betaalt de particulier of organisatie een vast maandelijks bedrag om gebruik te maken van het apparaat. Na afloop van de leaseperiode kan de AED worden teruggegeven, vernieuwd of eventueel gekocht tegen een restwaarde.
Een van de belangrijkste voordelen van operational lease is dat de hoge initiële kosten worden gespreid over een langere periode, wat de cashflow kan verbeteren. Bovendien worden onderhoud en vervanging van onderdelen vaak gedekt door het leasecontract. Dit betekent dat de leasemaatschappij verantwoordelijk is voor het up-to-date houden van de AED, wat voor veel particulieren of organisaties een groot voordeel is.
Het nadeel van een operational lease is dat je uiteindelijk meer betaalt dan bij directe aanschaf, vooral als de leaseperiode lang is. Bovendien blijft het apparaat eigendom van de leasemaatschappij, wat betekent dat de particulier of organisatie geen bezit opbouwt in het apparaat. Tenslotte dient bij aanvang van het leasecontract voor de volledige looptijd van het contract getekend te worden, waardoor er geen sprake is van flexibiliteit.
3. AED Huur
De term “huur” kan in het geval van AED’s gemakkelijk tot verwarring leiden. Vaak wordt de term huur gebruikt voor contracten die in feite operational lease zijn.
De andere vorm van huur is flexibeler en voor kortere periodes. AED-huurcontracten kunnen per dag, week of maand worden afgesloten, wat deze optie aantrekkelijk maakt voor particulieren en organisaties die de AED slechts tijdelijk nodig hebben, bijvoorbeeld voor evenementen, excursies of (georganiseerde) vakanties.
Een voordeel van het flexibel huren van een AED is de flexibiliteit. Een organisatie kan snel een AED beschikbaar hebben zonder zich te binden aan langdurige contracten. Bovendien zijn ook hier vaak onderhoud en vervanging inbegrepen in het huurcontract, wat de verantwoordelijkheid van de huurder vermindert.
4. AED Abonnement
Een AED-abonnement biedt een all-in service waarbij de AED wordt geleverd en volledig wordt onderhouden voor een vast maandelijks bedrag. Dit is een steeds populairdere optie voor particulieren, bedrijven en instellingen, omdat het vrijwel alle zorgen rondom het onderhoud en de continuïteit van de AED wegneemt. Naast het apparaat zelf omvat een abonnement ook de vervanging van elektroden en batterijen, zowel voor wat betreft het reguliere, 2-jaarlijkse preventieve onderhoud, als in het geval van een inzet of een storing.
Het grootste voordeel van een AED-abonnement is de complete ontzorging. De aanbieder is verantwoordelijk voor het onderhouden, testen en vervangen van de AED, accu’s en elektrodenpads, wat de particulier of de organisatie volledige gemoedsrust biedt. Daarnaast zijn de maandelijkse kosten voorspelbaar en vaak lager dan bij huur of lease op de lange termijn, vooral omdat er geen extra kosten zijn voor onderhoud. Een ander belangrijk voordeel is de flexibiliteit: vaak is er bij een abonnement sprake van een minimumlooptijd van een paar maanden. Aanbieders van AED abonnementen maken gebruik van een 2-jaarlijks “omruilsysteem-aan-de-deur” voor het onderhoud, waardoor er geen speciale servicemonteurs in auto’s nodig zijn voor het onderhoud, hetgeen bijdraagt aan minder vervuiling en lagere onderhoudskosten.
Het nadeel van een AED-abonnement is dat de particulier of organisatie nooit eigenaar wordt van de AED. Dit betekent dat je na jaren van betalingen geen eigendom hebt opgebouwd.
De Toekomst van AED’s
Er is groeiende aandacht voor circulariteit en duurzaamheid in de productie en het beheer van AED’s. Sommige bedrijven introduceren modellen die volledig circulair zijn, wat betekent dat alle onderdelen na gebruik kunnen worden gerecycled of hergebruikt, of dat de levensduur van de AED kan worden verlengd. Dit draagt niet alleen bij aan milieubescherming, maar kan ook de kosten van het onderhoud van AED’s verlagen.
Met voortdurende technologische innovaties, een toenemende focus op duurzaamheid en ontzorging, zullen AED’s een nog belangrijkere rol gaan spelen in het gezondheidszorgsysteem van de toekomst.